15-10-2023
sunday
ए.पी.जे. अब्दुल कलाम
अवुल पाकीर जैनुलाब्दीन अब्दुल कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी पंबन बेटावरील रामेश्वरमच्या तीर्थक्षेत्रात (तेव्हाच्या मद्रास प्रांतात आणि आजच्या तामिळनाडू राज्यात) एका तमिळ मुस्लिम कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील जैनुलाब्दीन मारकायर हे बोटीचे मालक आणि स्थानिक मशिदीचे इमाम होते, तर त्यांच्या आई आशिअम्मा गृहिणी होत्या. त्यांचे वडील बोटीतून हिंदू यात्रेकरूंना रामेश्वरम आणि आता निर्जन झालेल्या धनुषकोडी दरम्यान घेऊन जात होते. कलाम हे त्यांच्या कुटुंबातील चार भाऊ आणि एका बहिणीमध्ये सर्वात लहान होते.त्यांच्या शालेय वर्षांमध्ये कलाम यांना सरासरी गुण मिळायचे परंतु त्यांना शिकण्याची तीव्र इच्छा असलेले एक तेजस्वी आणि मेहनती विद्यार्थी म्हणून ओळखले जायचे. ते त्यांच्या अभ्यासावर, विशेषतः गणितावर बराच वेळ घालवायचे. प्राथमिक व महाविद्यालयीन शिक्षणानंतर अब्दुल कलाम हे इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमध्ये एरोस्पेस अभियांत्रिकीचा अभ्यास करण्यासाठी ते 1955 मध्ये मद्रासला गेले. कलाम एका वरिष्ठ वर्गाच्या प्रकल्पावर काम करत असताना, डीन त्यांच्या प्रगतीच्या अभावामुळे असमाधानी होते आणि पुढील तीन दिवसांत प्रकल्प पूर्ण न झाल्यास त्यांची शिष्यवृत्ती रद्द करण्याची धमकी दिली. कलाम यांनी अंतिम मुदत पूर्ण करून डीनला प्रभावित केले, ज्यांनी नंतर त्यांना सांगितले, "मी तुम्हाला तणावाखाली ठेवत होतो आणि तुम्हाला कठीण मुदत पूर्ण करण्यास सांगत होतो". फायटर पायलट होण्याचे त्यांचे स्वप्न पूर्ण करण्यात ते थोडक्यात चुकले, कारण ते पात्रता फेरीत नवव्या स्थानावर होते आणि आय एएफ मध्ये फक्त आठ जागा उपलब्ध होत्या.
1958 मध्ये, कलाम जी डीटीडी आणि पी. टेक्निकल सेंटरमध्ये वरिष्ठ शास्त्रज्ञ म्हणून काम करू लागले. येथे राहताना त्यांनी प्रोटोटाइप हॉवर क्राफ्टसाठी तयार केलेल्या वैज्ञानिक टीमचे नेतृत्व केले. आपल्या कारकिर्दीच्या सुरुवातीला अब्दुल कलामजींनी भारतीय लष्करासाठी एक छोटे हेलिकॉप्टर डिझाइन केले होते. 1962 मध्ये अब्दुल कलामजींनी संरक्षण संशोधन सोडून भारताच्या अंतराळ संशोधनात काम करायला सुरुवात केली. 1962 ते 1982 या काळात त्यांनी या संशोधनाशी संबंधित अनेक पदे भूषवली. 1969 मध्ये, कलाम जी भारताच्या पहिल्या SLV-3 (रोहिणी) च्या वेळी ISRO मध्ये प्रकल्प प्रमुख बनले. अब्दुल कलाम यांच्या नेतृत्वाखाली 1980 मध्ये पृथ्वीजवळ रोहिणीची यशस्वी स्थापना झाली. त्यांच्या या महत्त्वपूर्ण योगदानासाठी, 1981 मध्ये, त्यांना भारत सरकारने भारताच्या राष्ट्रीय पुरस्कारांपैकी एक पद्मभूषण देऊन सन्मानित केले . अब्दुल कलाम यांनी आपल्या यशाचे श्रेय नेहमी आपल्या आईला दिले. तो म्हणाला की त्याच्या आईनेच त्याला चांगले-वाईट समजून घ्यायला शिकवले. ते म्हणायचे, “माझा अभ्यासाकडे असलेला कल पाहून आईने माझ्यासाठी एक छोटा दिवा आणला, जेणेकरून मी रात्री अकरा वाजेपर्यंत अभ्यास करू शकेन. आईने मला साथ दिली नसती तर मी इथपर्यंत पोहोचलो नसतो.1982 मध्ये ते पुन्हा संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्थेचे संचालक बनले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली एकात्मिक मार्गदर्शित क्षेपणास्त्र विकास कार्यक्रम यशस्वीपणे सुरू झाला. अग्नी, पृथ्वी आणि आकाश यांच्या प्रक्षेपणात कलामजींनी खूप महत्त्वाची भूमिका बजावली. 1992 मध्ये, एपीजे अब्दुल कलामजी संरक्षण मंत्र्यांचे विज्ञान सल्लागार आणि संरक्षण संशोधन आणि विकास विभागाचे सचिव बनले. १९९९ पर्यंत त्यांनी या पदावर काम केले. भारत सरकारच्या प्रमुख शास्त्रज्ञांच्या यादीत त्यांचे नाव समाविष्ट आहे. 1997 मध्ये, एपीजे अब्दुल कलामजी यांना विज्ञान आणि भारतीय संरक्षण क्षेत्रातील त्यांच्या योगदानासाठी भारताचा सर्वात मोठा सन्मान “भारतरत्न” प्रदान करण्यात आला.
अब्दुल कलाम यांनी के.आर.नारायणन यांच्यानंतर 18 जुलै 2002 भारताचे ११ वे राष्ट्रपती म्हणून काम केले.
27 जुलै 2015 रोजी शिलाँगला गेलो. तिकडे IIM शिलाँगमध्ये एका कार्यक्रमादरम्यान अब्दुल कलाम यांची तब्येत बिघडली, तिथल्या एका कॉलेजमध्ये ते मुलांना लेक्चर देत असताना अचानक ते कोसळले. त्यानंतर त्यांना शिलाँग येथील रुग्णालयात दाखल करण्यात आले आणि त्यांची प्रकृती चिंताजनक असल्याने त्यांना आयसीयूमध्ये दाखल करण्यात आले. त्यानंतर त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला आणि जगाचा निरोप घेतला.या दुःखद वृत्तानंतर सात दिवसांचा राजकीय दुखवटा जाहीर करण्यात आला. वयाच्या ८४ व्या वर्षी त्यांनी जगाचा निरोप घेतला.त्यांच्या मृत्यूनंतर, 28 जुलै रोजी, त्यांना गुवाहाटीहून दिल्लीत आणण्यात आले, जिथे त्यांना सार्वजनिक दर्शनासाठी दिल्लीतील घरात ठेवण्यात आले. सर्व बड्या नेत्यांनी येथे येऊन त्यांना आदरांजली वाहिली. यानंतर त्यांना एअरबसने त्यांच्या गावी नेण्यात आले. 30 जुलै 2015 रोजी कलाम यांच्यावर त्यांच्या वडिलोपार्जित गाव रामेश्वरमजवळ अंत्यसंस्कार करण्यात आले.
अब्दुल कलामांना मिळालेले पुरस्कार व सन्मान
- १९८१ : पद्मभूषण
- १९९० : पद्मविभूषण
- १९९७ : भारतरत्न
- १९९७ : इंदिरा गांधी राष्ट्रीय एकात्मता पुरस्कार
- १९९८ : वीर सावरकर पुरस्कार
- २००० : रामानुजन पुरस्कार
- २००७ : किंग्ज चार्ल्स (दुसरा) पदक
- २००७ : ब्रिटन येथील वॉल्व्हरहॅम्प्टन विद्यापीठाची डॉक्टर ऑफ सायन्स ही मानद पदवी
- २००८ : सिंगापूर येथे डॉक्टर ऑफ इंजिनिअरिंग ही मानद पदवी
- २००९ : अमेरिकन सोसायटी ऑफ मेकॅनिकल इंजिनिअर्सचे हूव्हर पदक
- २०१० : वॉटर्लू विद्यापीठाची डॉक्ट ऑफिंजिनिअरिंग ही मानद पदवी
- २०११ : न्य़ूयॉर्कच्या आयईईई या संस्थेचे सभासदत्व
- २०१२ : आऊटलुक इंडियाच्या ‘द ग्रेटेस्ट इंडियन ’ या आंतरराष्ट्रीय सर्वेक्षणामध्ये कलाम दुसऱ्या क्रमांकावर होते.
- २०१५ सप्टेंबर : बंगालच्या उपसागरात ओरिसाच्या किनाऱ्याजवळ असलेल्या व्हीलर आयलंडचे प्रचलित नाव बदलून ते अब्दुल कलाम बेट असे करण्यात आले.
